Muzeum Ziemi Śląskiej czy Śląskie Muzeum Regionalne? Tego dokładnie nie wiem? W języku czeskim to: Slezské zemské muzeum v Opavě. Wiem natomiast, że to muzeum przedstawia wszystko, co dotyczy Śląska. Jest trzecią, co do wielkości, instytucją tego typu w Republice Czeskiej - po Morawskim Muzeum Regionalnym w Brnie i Muzeum Narodowym w Pradze. Zostało założone w 1814 roku, co czyni je najstarszym muzeum w tym kraju.
Główny, zabytkowy budynek ekspozycyjny jest „wizytówką” Muzeum. Prezentowane są w nim praktycznie wszystkie tematy istotne dla Śląska i dla samego muzeum. Ekspozycja stanowi klucz do poznania tego regionu. Bogactwo zbiorów odzwierciedla szeroki zakres zainteresowań: od przyrody żywej i nieożywionej poprzez prehistorię, historię aż po historię sztuki, skupiając swoją uwagę przede wszystkim na obszarze historycznego Śląska, ale i północnych i północno-wschodnich Moraw.
Historia. Po połączeniu Śląska z Morawami w 1782 roku, na początku XIX wieku Opawa / Troppau zachowała swoje znaczenie jako ośrodek administracyjny. Mieściły się tu urzędy regionalne, sądy i instytucje księstw opawskiego i karniowskiego. Na przełomie XIX i XX wieku miasto zaczęło przechodzić szereg znaczących zmian, które nieodwracalnie wpłynęły nie tylko na jego wygląd, ale także na warunki życia i ogólny charakter. Opawa stopniowo pozbyła się starych fortyfikacji i stworzyła bardziej nowoczesne tło dla swoich mieszkańców. Powstał szpital, teatr oraz szereg innych miejskich realizacji. W tym czasie jednak, przede wszystkim ugruntował swoją pozycję jako intelektualne centrum Śląska Austriackiego. Działało tu kilka szkół różnego typu, oraz gimnazjum państwowe. Od 1775 r. działała tu także szkoła główna, którą w 1819 r. rozbudowano o specjalną szkołę kształcenia nauczycieli.
Wspomniane gimnazjum stało się miejscem, w którym powstało najstarsze publiczne muzeum na terenie dzisiejszych Czech. Publiczność mogła spotkać się z nowym zjawiskiem kulturalno-oświatowym już 1 maja 1814 r. Realizacja planu była w dużej mierze zasługą w szczególności trzech osobistości - profesora gimnazjum państwowego w Opawie Faustina Ensa, emerytowanego gubernatora Franza Mückuscha von Buchberga i wreszcie opawskiego burmistrza Johanna Josefa Schösslera . To oni nie tylko zapewnili całemu projektowi wystarczające wsparcie społeczne, ale także przyczynili się znacząco do rozwoju zbiorów muzealnych.
Wkrótce doprowadzono do złożenia oficjalnego wniosku o zatwierdzenie statutu i nazwy Muzeum Ziemi Śląska Austriackiego / Oesterreichisch-schlesisches Provinzialmuseum. Podstawowe cele były wyraźnie ukierunkowane na przedstawienie przyrody i kultury Śląska Austriackiego. Poprzez zbiory ze wszystkich dziedzin przyrody i lokalnej historii, zwłaszcza tych, które wywodzą się ze Śląska Austriackiego, aby zaoferować młodym studentom, ale także przyrodnikom, ekonomistom oraz artystom, środki na wzbogacenie ich wiedzy o ojczyźnie i tym samym zaspokojenie ducha naukowego. Po latach zwłoki statut został zatwierdzony, pod warunkiem jednak zmiany nazwy muzeum na Opawskie Muzeum Gimnazjalne / Troppauer Gymnasialmuseum.
Zbiory muzealne zawierały wówczas głównie eksponaty przyrodnicze. Uzupełnieniem jednak były dokumenty z historii i prehistorii oraz modele maszyn z różnych zakładów produkcyjnych. Zbiory muzeum wzbogacały się nie tylko o kolekcje terenowe, ale także o dary i zakupy, nawet z innych krajów. Bogata biblioteka była od początku integralną częścią muzeum. Opawscy mieszczanie i szlachta śląska postrzegali w muzeum skuteczny sposób na podniesienie prestiżu miasta i kraju.
Na początku lat 80. XIX wieku w Opawie powstały jeszcze dwie placówki muzealne. W 1882 r. było to Śląskie Muzeum Ziemskie dla Sztuki i Przemysłu / Schlesisches Lansdesmuseum für Kunst und Gewerbe, a w 1884 roku powstał oddział muzealny Matice Opava, kładąc tym samym podwaliny pod Muzeum Macierzy Opawskiej. Pierwsza z nich powstała przy znacznym wsparciu Izby Handlowej i od początku cieszyła się hojnymi dotacjami nie tylko środowisk przemysłowych i handlowych, ale także arystokracji, a nawet samego cesarza, którego imię przyjęło później muzeum - Muzeum Cesarza Franciszka Józefa dla Sztuki i Rzemiosła. Muzeum Macierzy Opawskiej wyrosło z wysiłków patriotycznych, a jego celem było gromadzenie i przechowywanie dokumentów dotyczących przeszłości regionu oraz życia i kultury mieszkańców. W 1896 r. zostało założone w Opawie Muzeum Miejskie Moritza Hartla, znajdujące się od 1903 roku w budynku Hláska w Opawie.
Rozwijające się Muzeum Sztuki i Rzemiosła wymagało wkrótce wybudowania reprezentacyjnego gmachu wystawienniczego, który zrealizowano w latach 1893-1895 według projektu wiedeńskich architektów Johanna Scheiringera i Franza Kachlera, za kadencji doktora Edmunda Wilhelma Brauna ( 1870 – 1957 ) jako kustosz, a później wieloletni dyrektor. Celem E. W. Brauna było zbudowanie muzeum nowoczesnego typu, a w swojej praktyce muzealnej zastosował kombinację działań badawczych, akwizycyjnych i prezentacyjnych. W tym czasie muzeum gromadziło głównie eksponaty z kolekcji sztuki i historii sztuki i skupiało się na najwyższej sztuce europejskiej i światowej.
W 1921 r. Muzeum Sztuki i Rzemiosła zostało przejęte przez regionalną administrację pod nazwą Śląskie Muzeum Regionalne. W tym samym roku muzeum przejęło zbiory Muzeum Macierzy Opawskiej.
W okresie pierwszej republiki czeskiej, muzealnictwo w Opawie wzbogaciło się o dwie kolejne placówki muzealne. W 1924 r. powstał oddział Czechosłowackiego Muzeum Rolnictwa, a w 1927 r. powstało Muzeum Zabytków Oporu Narodowego. Po wybuchu II wojny światowej utworzono Reichsgaumuseum, do którego stopniowo włączano opawskie muzea, z wyjątkiem muzeum miejskiego.
Koniec wojny był katastrofalny dla muzeum i jego kolekcji – w ostatnich dniach marca 1945 roku, spłonął zabytkowy budynek wystawienniczy, a większość zbiorów, których nie można było ewakuować przed frontem, uległa zniszczeniu. Niepowetowaną stratą było też niemal całkowite zniszczenie biblioteki Muzeum Gimnazjalnego. Odbudowa opawskiego muzealnictwa rozpoczęła się zaraz po wojnie. W 1947 roku, udostępniono publiczności pierwszą powojenną wystawę pod nazwą „Kolorowe piękno motyli”. W tym czasie do odbudowanego Śląskiego Muzeum Regionalnego zostały zdeponowane zbiory z zamków na ziemi opawskiej oraz konfiskaty o wartości artystycznej i kulturalnej. 26 czerwca 1949 roku opawskie muzeum zaczęło działać pod nową nazwą Muzeum Śląskie w Opawie. W 1955 roku Muzeum Śląskie zostało włączone do czechosłowackich instytutów naukowych i w tym samym roku, w zrekonstruowanym zabytkowym gmachu wystawienniczym otwarto pierwszą eksperymentalną wystawę. W 1956 r. przy Śląskim Instytucie Studiów powstało w Opawie Miejsce Pamięci Petra Bezruča, które dwa lata później stało się częścią muzeum. W 1958 roku w Nowym Dworze koło Opawy powstało Arboretum Regionalne jako kolejny oddział muzeum. Na początku lat 80. zakończono rekonstrukcję zabytkowego gmachu wystawienniczego muzeum i udostępniono nową, bardziej nowoczesną ekspozycję.
Śląskie Muzeum Regionalne pełni obecnie funkcję kolekcjonerską, naukową, kulturalną i metodyczną, jednocześnie oferuje zwiedzającym możliwość obejrzenia 6 wystaw stałych i około 40 wystaw czasowych w ciągu roku. Organizuje również wiele wydarzeń kulturalnych.
źródło: wikipedia.org
Muzeum Ziemi Śląskiej - zobacz na mapie