Sandkolonie - obecnie znane jako Zandka, jest to zabytkowe osiedle byłej huty należącej do Guido Henckel von Donnersmarcka w Zabrzu.
Osiedle to znajduje się przy dzisiejszych ulicach: Krakusa i Stalmacha w Zabrzu. Sandkolonie (Na Piaskach), które składa się z ok. 40 budynków, powstawało w latach 1900-1921. Było ono przeznaczone dla robotników i urzędników Huty Donnersmarck. Już wiele lat wcześniej pracownicy koncernu mieszkali w domach przy ulicy Bończyka lub innych, znajdujących na terenie Małego Zabrza. Stale rosnąca liczba pracowników w hucie "Donnersmarck" jak i kopalni "Concordia" była przyczyną rozpoczęcia budowy Zandki.
Osiedle składało się z dwóch części. Część zachodnia, przy obecnej ulicy Stalmacha, przeznaczona była dla urzędników a we wschodniej, wzdłuż obecnej ulicy Krakusa powstały domy dla robotników. Znaczną część osiedla zaprojektował znany architekt z Berlina - Arnold Hartmann. Aby uatrakcyjnić architekturę osiedla, które miało być wizytówką firmy, budynki zaprojektowano tak, aby miały zróżnicowane elewacje posiadające elementy muru pruskiego. Osiedlowe ulice obsadzono platanami. Część budynków wybudowanych zostało wg projektu sławnych architektów: Emila i Georga Zillmann.
Mieszkania dla robotników powstawały według obowiązujących, na tamte lata, standardów. Składały się one z kuchni, do której wchodziło się prosto z korytarza i dalej przechodziło się do dwóch mniejszych pokoi. Na półpiętrach klatki schodowej znajdowały się dwie toalety, każda przydzielona była do dwóch mieszkań. Pomiędzy budynkami , zarówno robotniczymi jak i urzędniczymi, znajdowały się małe przydomowe ogródki.
W 1907 roku na osiedlu powstała, zaprojektowana przez A. Hartmanna, remiza zakładowej straży pożarnej. Obiekt ten do dnia dzisiejszego służy Państwowej Straży Pożarnej w Zabrzu. Rok później oddano do użytku przedszkole dla dzieci, w którym obecnie swoją siedzibę ma Straż Miejska. Na Zandce znajdowała się również szkoła, dom starców oraz zespół obiektów usługowych i rekreacyjnych.
Stalowy dom w Zabrzu